واحد تندرستی و سلامت تبیان زنجان-
عوامل موثر در ایجاد آرتروز عبارتند از : سن، جنس، نژاد، محیط جغرافیایی، تراکم استخوانی ، چاقی، افزایش اوره خون، افزایش کلسترول خون، فشارخون بالا، ضربه و بیماری های زمینه ساز مثل دیابت و غیره. برای آرتروز مداوایی وجود ندارد.
هدف درمان عبارت است از : کاهش درد، حفظ قدرت تحرک و به حداقل رساندن معلولیت که شامل آموزش بیمار، کم کردن وزن، استفاده مناسب از عصا و وسایل کمکی، ورزش، داروها و در نهایت گچ گیری (برس) و یا اعمال جراحی است.عدم استفاده از مفصل آرتروزی، به دلیل درد، منجر به ضعف عضلات می شود و چون عضلات نقش عمده ای در حفاظت غضروف در مقابل استرس بر عهده دارند، تقویت ماهیچه های دور مفصلی، حائز اهمیت فراوان است.
لذا برای حفظ دامنه و حرکت و تقویت عضلات اطراف مفصل، باید ورزش هایی را طرح نمود. یکی از درمان های استاندارد آرتروزی به صورت اولیه، کاهش درد مفصلی با ورزش های تحمل وزن است که عضلات حمایت کننده را قوی می نماید. ولی متاسفانه اغلب از ترس افزایش علائم به بیماران گفته می شود که ورزش نکنند و بیشتر از داروهای رنگارنگ استفاده نمایند.دیده شده است که بیماران آرتروزی می توانند ورزش هایی با تحمل وزن، مثل پیاده روی را انجام دهند. غضروف می تواند به وسیله خودش دوباره سازی شود. از طرفی مسائلی مثل کاهش قدرت عضلانی اطراف مفصل، کاهش انعطاف پذیری ، افزایش وزن و کاهش ظرفیت هوازی، می توانند در هر رژیم درمانی، ایجاد اختلال نمایند.
عللی که باعث می شود ورزش در کاهش علائم و نشانه های آرتروزی موثر باشد عبارتند از:
1- تصحیح ضعف عضلات ناشی از عدم استفاده آنها و نگهداری آمادگی عضلات اسکلتی
2- افزایش قدرت عضلات اطراف مفصل که باعث حمایت مفصل از آسیب می شود.
3- بهبود تغذیه با افزایش انتقال مواد به داخل مفصل، به وسیله بهبود فعالیت پمپی، در اثر انجام ورزش های با تحمل وزن.
4- تحرک موثر غضروف مفصلی به وسیله ایجاد فشار تولید شده ناشی از ورزش های با تحمل وزن
مقدمه: وقتی همکاران با هم گپ می زنند و یا اینکه یکی از همکاران مرخصی استعلاجی می گیرد و یا غیبت کند و یا زمانی که چند خانم که مرز سی سال پشت سر گذاشته اند، دور هم جمع میشوند، معمولاً بیشتر مواقع موضوع به آرتروز ختم می شود. در این گفتگوها و مرخصیها یکی از درد گردن شکوه می کند و آن یکی از مشکل ستون مهره ها و دیگری از زانو و ... می نالد.
قابل ذکر است که آرتروز افراد را در تمام سنین مبتلا می کند و این بیماری هم در مردان و هم در زنان دیده می شود، اما متأسفانه بعضی از انواع آن در زنان بیشتر است. تلاش ما در این شماره این است که آرتروز را به صورت خلاصه به شما معرفی کنیم و در حد توان با ورزش و توصیه های حرکتی و بهداشتی از دردهای حاصل از این بیماری جلوگیری کنیم.
به هم پیوستن دو یا چند استخوان را مفصل می نامند. مانند: مفصل زانون، شانه، مچ و ... کلیه مفاصل بدن ممکن است درگیر انواع ویژه آرتروز شوند. بعضی از انواع آرتروز ممکن است دستها و پاها را مبتلا نماید و بعضی دیگر مفاصل نگهدارنده وزن بدن رادرگیر می کند. آرتروز عمومی ستون فقرات یا مفاصل دستها و پاها از انواع شایع است.
غالباً مبتلایان به عارضه آرتروز یا ورم مفاصل از خود می پرسند که آیا درد و ناراحتی ناشی از این عارضه را می توان با حرکت درمانی و ورزش کاهش داد یا خیر؟
قبل از جواب بهتر است بررسی کنیم که: عموماً چه کسانی بیشتر به آرتروز مبتلا می شوند؟
آرتروز مردم را در تمام سنین مبتلا می کند. عموماً در تمام نژادها و در هر دو جنس مرد و زن دیده می شود. بعضی از انواع آرتروز در زنان بیشتر از مردان دیده می شود. دردها و التهابات مفصلی را به هیچ وجه نباید نادیده گرفت و بی تفاوت بود. حمل اشیاء سنگین و فعالیتهای شدید در جوانی از جمله عواملی هستند که مفاصل را در پیری و کهولت به آرتروز مستعد می کنند.
آرتروز عبارت است از ایجاد تغییراتی که در مدت زمان طولانی و به صورت فرسایشی و تخریبی در غضروف مفاصل ایجاد می شود و بیشتر اوقات با درد، تورم، بزرگ شدن مفصل، وجود حساسیت در موضع و اختلال در حرکت مفاصل، خود را بروز می دهد. آرتروز می تواند بر مفاصلی مانند مهره های گردنی، مفاصل دست، زانوها، مچ دست و پا و انگشتان دست و پا اثر بگذارد.
یک متخصص ارتوپد گفت: تایپیست ها، نقاشان، بافندگان و موزیسین ها در معرض ابتلا به آرتروز زودرس هستند اما ورزش و نرمش های تقویت کننده عضلات و مفاصل بهترین راه پیشگیری از این عارضه است. دکتر دیانت متخصص ارتوپد با بیان این مطلب گفت: اولین بخشی که در اندام بدن تایپیست ها دچارعارضه می شود مهره های گردن به خصوص مهره های 5 و6 است که در طولانی مدت باعث آرتروز می شود این عارضه بر روی ریشه های عصبی فشار وارد می کند که با دست قابل لمس است و باعث درد در دستها می شود.
وی درباره راه های پیشگیری از درد دست در تایپیست ها و کسانی که با کامپیوترکارمی کنند، اظهار داشت: ورزش و نرمش های تقویت کننده عضلات گردن، شانه و کتف، قبل از شروع کار و بعد از آن باعث جلوگیری از فشار روی استخوان، مهره ها، مفاصل گردن و ریشه های عصبی می شود.
وی افزود: کار بیش از حد تایپیست ها به علت حالاتی که بر دستشان وارد می کنند ممکن است مچ دست و مفاصل انگشتان آنها را دچار آرتروز زودرس کرده و فشار برروی دست ها و عصب هایشان باعث درد همراه با خواب رفتگی و کم حسی در انگشتان شود.
دیانت درباره نقاش ها، موزیسین ها، بافندگانی که کارهای غیرعادی انجام می دهند، اذعان داشت: در این مشاغل به علت فشار اضافی که به مفاصل وارد می شود دچار درد شده و افزایش فشار بر روی مفاصل باعث التهاب بافتهای اطراف آن به خصوص تاندون ها می شود.
وی با بیان اینکه انقباض و انبساط طولانی عضلات باعث درد درعضلات می شود، خاطر نشان کرد: داروهای تقویتی مانند کلسیم و ویتامین D که به انبساط و انقباض عضلات کمک می کنند و گلوکزمین که باعث پاکسازی سلولهای مفصلی می شود، همگی سبب سوخت وساز عضلات و تامین مواد مورد نیاز مفاصل می شود.
دکتردیانت درخاتمه توصیه کرد: تغذیه مناسب واستفاده از میوه و سبزیجات در وعده های غذایی و مصرف غذاهای املاح دار بهترین راه های تقویت عضلات بدن می باشد. همچنین گرفتن دوش آب گرم و استفاده از داروهای آرام بخش برای جلوگیری از دردهای شبانه موثر است
طبق تحقیقات انجام شده روی مردان بالای 60 سال، انجام فعالیتهای ورزشی برای پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان کافی است.
بررسی‌ها نشان داده است که مصرف مکمل کلسیم و ویتامین D احتمال ابتلا به پوکی استخوان در مردان را کاهش نمی‌دهد.
بهترین راه برای پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان در مردان ورزش است. پژوهشگران 180 مرد 59 تا 70 سال را به مدت 18 ماه زیر نظر گرفتند و به یک گروه یک‌گرم در روز مکمل کلسیم، یک گروه 800 واحد بین‌الملل روزانه ویتامین D و به یک گروه برنامه ورزشی دادند.
مصرف مکمل و قرص بدون ورزش هیچ تاثیری در پیشگیری از پوکی استخوان ندارد. مردان به اندازه کافی کلسیم و ویتامین D دریافت می‌کنند و ورزش بهترین روش برای پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان است.
پوکی استخوان یا استئوپروز، عبارت از حالتیست که در اثر تخریب بافت استخوانی، تودهای استخوان کاهش یافته سرانجام به شکستگی استخوان منجر می‌شود (تعداد و اندازهی تیغههای استخوانی بافت استخوانی کاهش مییابد).
در زنان پوکی استخوان چهار برابر مردان دیده می‌شود. در سالهای بعد از یائسگی، مخصوصاً در سالهای اول، معمولاً قدرت استخوان با سرعت زیادی کاهش مییابد . سپس این سرعت کم می‌شود ولی روند پوکی استخوان ادامه مییابد. زنان، مخصوصاً آنها که بیشتر از 60سال دارند بیشترین مبتلایان به پوکی استخواناند.در مردان با افزایش سن، کاهش ناگهانی و عمدهی هورمونهای جنسی، چنان که در زنان اتفاق میاافتد، پیش نمیآید. کاهش تراکم وقدرت استخوان در آنها خیلی آهستهتر اتفاق میافتد.
طبق تحقیقات انجام شده روی مردان بالای 60 سال، انجام فعالیتهای ورزشی برای پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان کافی است.
بررسی‌ها نشان داده است که مصرف مکمل کلسیم و ویتامین D احتمال ابتلا به پوکی استخوان در مردان را کاهش نمی‌دهد.
بهترین راه برای پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان در مردان ورزش است. پژوهشگران 180 مرد 59 تا 70 سال را به مدت 18 ماه زیر نظر گرفتند و به یک گروه یک‌گرم در روز مکمل کلسیم، یک گروه 800 واحد بین‌الملل روزانه ویتامین D و به یک گروه برنامه ورزشی دادند.
مصرف مکمل و قرص بدون ورزش هیچ تاثیری در پیشگیری از پوکی استخوان ندارد. مردان به اندازه کافی کلسیم و ویتامین D دریافت می‌کنند و ورزش بهترین روش برای پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان است.
پوکی استخوان یا استئوپروز، عبارت از حالتیست که در اثر تخریب بافت استخوانی، تودهای استخوان کاهش یافته سرانجام به شکستگی استخوان منجر می‌شود (تعداد و اندازهی تیغههای استخوانی بافت استخوانی کاهش مییابد).
در زنان پوکی استخوان چهار برابر مردان دیده می‌شود. در سالهای بعد از یائسگی، مخصوصاً در سالهای اول، معمولاً قدرت استخوان با سرعت زیادی کاهش مییابد . سپس این سرعت کم می‌شود ولی روند پوکی استخوان ادامه مییابد. زنان، مخصوصاً آنها که بیشتر از 60سال دارند بیشترین مبتلایان به پوکی استخواناند.در مردان با افزایش سن، کاهش ناگهانی و عمدهی هورمونهای جنسی، چنان که در زنان اتفاق میاافتد، پیش نمیآید. کاهش تراکم وقدرت استخوان در آنها خیلی آهستهتر اتفاق میافتد.
آرتروز به این معناست که ستون مفصلی کاملا صاف و صیقلی زانو،دچار تخریب و ناصافی می‌شود و فرد احساس درد می‌کند.
در مراحل اولیه این بیماری، می‌توان با تغییر روش زندگی،کاهش وزن،عدم انجام ورزش‌هایی که به زانو فشار می‌آورد درد را کاهش داد،چرا که بالا رفتن از پله و یا سربالایی 4 برابر وزن و پیمودن سرپایینی و پایین آمدن از پله،چیزی حدود 7برابر وزن، به زانو فشار وارد می‌کند.
جراحی زانو،در مواقعی که درد بسیار شدید و پیشرفته است و سطوح مفصل بسیار ناصاف شده است،زانو مورد عمل جراحی قرار میگیرد و کشکک بیمار با سطوح فلزی صیقلی تعویض می‌شود.
معمولا تعویض مفصل در سنین بالا صورت میگیرد و در مواقع استثنایی،از برخی پروتزها برای جوانان استفاده می‌شود.
آمار نشان می‌دهد که در فرهنگ جامعه ما،کاربرد مفصل مصنوعی آنچنان پذیرفته نیست و ترجیح این عمل در سنین بالاست،بیشترین علت تعویض مفصل زانو،دردهای بسیار شدید است که به خاطر به دست آوردن دوباره <حرکت> و نه به خاطر <زیبایی>،صورت میگیرد.گاهی افراد دچار آرتروز، زانوهایشان تغییر شکل داده و به شکل پرانتزی درمی‌آیند که اگر پزشک در طول 6 الی 7 ماه متوجه پرانتزی‌شدن بیشتر پاهای بیمار شود،پیشنهاد عمل جراحی می‌دهد،علت نیز این است که در صورت پیشرفت زیاد این عارضه،تعویض مفصل زانو بسیار مشکل‌تر از قبل خواهد شد و پزشک نیز مجبور است بنا بر ضرورت از انواع پروتزی که درجه حرکت آن در جهات مختلف کمتر است،استفاده کند.
| بهترین دارو برای درد مفاصل و جلوگیری از اسیب دیدن | |||
|
همه ما در زانوهای خود مایعی داریم. با این مایع، مفاصل زانو راحت‌تر حرکت می‌کنند. اگر مقدار این مایع زیاد شود، صدمه، عفونت و شکستگی استخوان و استئوآرتریت را به دنبال خواهد داشت
مفصل زانو حاوی مایع لغزانی به نام مایع مفصلی می‌باشد. این مایع، غضروف و استخوان‌ها را روغن کاری می‌کند و مانند بالشت عمل می‌کند. این مایع حاوی مواد مغذی نیز می‌باشد و برای حفظ سلامت مفاصل بسیار مهم است. محتویات مایع مفصلی شامل: موسین (ماده بزاقی)، آلبومین، چربی، اپیتلیوم (بافت پوششی) و لوکوسیت (گلبول سفید) می‌باشد.
اگر مایع مفصلی زیاد شود، محتوی مقدار کمی کریستال، باکتری و خون می‌گردد. این محتویات موجب درد مزمن و یا حاد میشوند.
چه عواملی باعث افزایش مایع مفصلی میشوند؟
1- آرتریت: علائم افزایش این مایع در اثر آرتریت شامل ورم و درد است.
اگر در هنگام لمس کردن، زانو متورم، قرمز و گرم باشد، ممکن است زانویتان صدمه دیده و یا عفونت دارید.
2- آسیب زانو ممکن است اتفاقی و یا در اثر استفاده بیش از حد رخ دهد. صدمات اتفاقی شامل: شکستگی استخوان‌ها، پاره شدن رباط‌ها و یا پاره شدن غضروف‌ها می‌باشد.
صدمات ناشی از استفاده بیش از حد در صورت دویدن، کوه‌پیمایی و یا ورزشهای ایروبیک حادث می‌شود.
3- عفونت: زیادی مایع در زانو می‌تواند منجر به عفونت گردد. عفونت باعث تجمع چرک در مفصل زانو می‌گردد. پزشک مقداری از مایع را برمی دارد و آزمایش می‌کند تا ببیند که چه چیز باعث آن شده است.
4- استئوآرتریت: نوعی بیماری تخریب مفصل می‌باشد. در این حالت، غضروف که زانو را نگه می‌دارد، از بین می‌رود. به این ترتیب، استخوان‌ها به هم برخورد می‌کنند و موجب درد و ورم میشوند.
5- افزایش وزن، نقرس، کیست، بیماری شبه نقرس (pseudogout)، تورم کیسه‌های مفصلی (bursitis) و تومور نیز باعث افزایش مایع مفصلی می‌گردند.
پیشگیری از آسیب های مفصل زانو:
به گفته متخصصان مفصل زانو مهم ترین مفصلی است که وزن بدن را تحمل می کند از این رو کاهش وزن موثرترین راه پیشگیری و درمان آسیبهای وارده به این بخش از بدن است.
دکتر " محمدرضا هادیان " عضو انجمن فیزیوتراپی ایران و استاد دانشگاه، در این باره به خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران ( ایسنا ) واحد علوم پزشکی ایران، گفت: مفصل زانو در تمام فعالیت های انسان مانند ایستادن، راه رفتن و حتی نشستن در معرض فشارهای مکانیکی زیاد که ناشی از وزن، حمل بار و حتی ماندن در یک موقعیت ثابت است، قرار دارد.
وی ادامه داد: بعنوان مثال فشار وارد بر مفصل زانو در هنگام بالا رفتن از پله ها معادل سه برابر وزن بدن و در هنگام پایین آمدن هفت تا هشت برابر وزن بدن است از این رو کاهش وزن برای حفظ سلامتی مفاصل به خصوص مفاصل زانو بسیار با اهمیت است.
دکتر هادیان، بی تحرکی را نیز خطری جدی برای مفاصل عنوان و تصریح کرد: برخی به غلط بر این باورند که فقط با حذف فشار بر روی مفصل و ثابت نگه داشتن آن مشکل حل می شود در حالی که عدم تحرک مناسب خود خطری جدی برای بروز بیماری های مفصل همچون آرتروز است چرا که تغذیه مفصل از طریق تحرک انجام می شود.
وی نحوه نشستن به صورت چهارزانو، چمباته زدن و استفاده از توالتهای ایرانی را از جمله موارد تشدید کننده آسیب های مفصلی دانست و گفت: تبعیت از این روش های غلط زندگی، افراد را در سنین پایین مستعد ابتلا به آسیب های مفصلی می کند.
دکتر هادیان در پایان تصریح کرد: مطالعات نشان داده است، علاوه بر کاهش وزن با تغذیه مناسب و انجام ورزش های مناسب می توان به پیشگیری و درمان آسیب های مفصلی کمک کرد.
توصیه هایی برای درمان آرتروز :
وزن بدن باید کم شود.
استفاده از گرما باعث کاهش درد می شود. برای این کار می توان از کیسه آب گرم استفاده کرد. اگر استفاده از گرما ممنوعیت خاصی نداشته باشد، می توان از روشهای زیر استفاده کرد:
عوامل زمینه ساز برای علل طبی کمر درد:
1- سن بالای 45 سال، بخصوص در بیماریهای غیر التهابی و بیمارانیکه سابقه ای از عوامل مکانیکی را ذکر نمی کنند.
2- کمر دردهای شبانه که با استراحت نیز بهبود نمی یابند.
3- وجود علائم و نشانه های همراه کمر درد مانند: تب، تعریق، کاهش وزن، ضعف و خستگی مزمن که با کنترل درد نیز بیمار احساس سلامتی نمی کنند.
در بسیاری از موارد به رغم معاینه فیزیکی دقیق و انجام آزمایشات مختلف، علت مشخصی برای کمر درد پیدا نمی شود . بهتر است بدانید سیگار با کاهش سطح اکسیژن در بافت نخاع موجب تاخیر در بهبود این درد می شود. بعضی مشاغل هم می توانند انسان را مستعد ابتلا به کمردرد کنند، مانند شغل هایی که نیاز به رانندگی طولانی دارد و راننده را در معرض لرزش وسیله نقلیه قرار می دهد؛ شغل هایی که نیاز به ایستادن و نشستن طولانی دارد؛ کسانی که باید بارهای سنگین را به دفعات جابه جا کنند . بنابراین اگر شغل شما چنین حرکاتی را ایجاب می کند بهتر است بیشتر به فکر خود باشید. کمر درد علاوه بر عوامل غیر مکانیکی مانند عفونت و سرطان و..... که خیلی شایع نیستند، علل دیگری هم دارد؛ مانند گرفتگی های عضلانی ( اسپاسم ) کشیدگی و آسیب ّ رباط ها، آرتروز، فتق دیسک های بین مهره ای، پوکی استخوان و ... اما فارغ از اسم های متفاوتی که این بیماری ها دارند مشکل اصلی در اغلب آنها فشار بیش از حدی است که به ستون مهره ها و اجزای دور و بر آن مانند عضلات و رباط ها وارد می آید.
عامل این فشارها زندگی پر از حرکات نامناسب است. منظور دقیقا" همان حرکاتی است که شایسته یک بدن سالم نیستند؛ مانند بد نشستن روی صندلی ، قوز کردن هنگام رانندگی، بد ایستادن و...... استفاده از عضلات کمر در حرکاتی که پیش از این انجام نمی داده اید، مانند بلند کردن یک مبل سنگین !
بطور کلی علل کمر درد عبارتند از :
تحت فشار قرار گرفتن ریشه های عصب نخاعی که به اندام تحتانی می روند .
کمر درد ناشی از کشیدگی ماهیچه ای یا رباط های کمر
درد ناشی از عفونتهای ستون مهره
درد ناشی از تومورهای ستون مهره
نشانه های درد ناشی از آسیب کمر :
دردی که امکان دارد به جلو، کناره ها یا عقب ساق پا تیر بکشد یا محدود به ناحیه تحتانی کمر باشد.
دردی که با فعالیت بدتر شود.
دردی که در شب یا در نتیجه نشستن طولانی مدت مثلا" رانندگی طولانی بدتر شود.
دردی که همراه با گزگز شدن یا ضعف در بخشی از پا باشد.
پیشگیری از کمر درد :
انجام ورزشهائی مثل شنا، پیاده روی و دوچرخه سواری با افزایش میزان تناسب و توان می توانند در کاهش ابتلا به کمر درد مفید باشند.
تقویت عضلات شکم میزان ابتلا به کمر درد و در موارد وجود کمر درد شدت آنرا کاهش می دهد.
افرادی که کار آنها مستلزم بلند کردن اجسام سنگین است یا ورزشکارانی که سروکارشان با وزنه سنگین است باید هرگز از کفشهای پاشنه بلند بمدت طولانی استفاده نکنید. حتما" از کمربندهای پهن محافظ کمر استفاده کنند. در هنگام ایستادن طولانی مدت هر از گاهی به روی یک تکیه گاه یا دیوار تکیه کنید تا از فشار بر روی کمر کاسته شود نمائید. هم تشک های خیلی نرم و هم تشکهای ست سبب کمردرد می شوند لذا از تشک مناسب استفاده کنید.
هرگز اجسامی را که برای شما سنگین هستند بلند نکنید. در هنگام بلند کردن اجسام کمر باید عمود بر زمین و نه خم شده به جلو باشد باید اجسام را در حالیکه نزدیک بدن شما هستند با زانوها بلند کنید.
.jpg)
.jpg)
