سه نوع اصلی چای شناخته شده است:
1- چای سیاه، بیشترین نوع تجاری چای بوده که به فاصله کوتاهی پس از چیده شدن، در طی مراحل خشک شدن و نگهداری دچار اکسیداسیون آنزیمی (تخمیر) میشود.
موادی بنام کاتشین (Catechin) و پلی فنولهای موجود در برگهای چای تبدیل به ترکیبات قهوهای یا قرمزی بنام تئوفلاوین و تئوروبیجین میشوند که موجب میشوند چای دم کرده به رنگ سیاه درآید.
2- چای الانگ (Olang) که به رنگ قرمز یا زرد است و با تخمیر نسبی بدست میآید.
3- چای سبز که دچار تخمیر نمیشود و بلافاصله بعد از چیدن از اکسیداسیون کاتشین محافظت میشود که اکثر فوائد درمانی چای را به آن نسبت میدهند.
مطالعه ای تازه در ژاپن نشان می دهد که نوشیدن چای سبز می تواند خطر مرگ در اثر ابتلا به طیفی از بیماری ها را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
محققان با بررسی اطلاعات پزشکی بیش از 40 هزار نفر دریافتند که چای سبز خطر مرگ در اثر بیماری قلبی را بیش از 25 درصد کاهش می دهد.
اما متخصصان قلب در بریتانیا می گویند که این فواید ممکن است ناشی از رژیم غذایی ژاپنی ها در کل باشد چرا که غذاهایی که مردم این کشور عادت به مصرف آنها دارند از غذاهای رایج در غرب سالم تر است.
نتایج این تحقیق در نشریه انجمن پزشکی آمریکا چاپ شده است.
صرفنظر از آب، چای پرمصرف ترین نوشیدنی در جهان است و هرساله سه میلیارد کیلوگرم چای در جهان تولید می شود.
مطالعات انجام شده در آزمایشگاه ها و به روی حیوانات نشان داده است که به خصوص چای سبز (در مقایسه با چای تیره) دارای فواید زیادی برای سلامتی است.
بیشترین بهره برای زنان
در این مطالعه که در سال 1994 آغاز شد محققان دانشگاه توهوکو فواید احتمالی چای سبز برای انسان را بررسی کردند.
آنها اطلاعات مربوط به 40 هزار و 530 فرد سالم 40 تا 79 ساله اهل شمال ژاپن، جایی که چای سبز مصرف زیادی دارد، را بررسی و تحلیل کردند.
در حدود 80 درصد مردم این منطقه چای سبز می نوشند به طوری که بیش از نیمی از آنها روزانه سه فنجان یا بیشتر از آن مصرف می کنند.
اطلاعات مربوط به این افراد برای مدت 11 سال (1995 تا 2005) دنبال شد. در پایان این دوره 4 هزار و 209 نفر از آنها به دلایل گوناگون درگذشته بودند.
پژوهشگران همچنین داده های جمع آوری شده در طول 7 سال (1995 تا 2001) را بررسی کردند تا مرگ و میر در اثر علل مشخص را بررسی کنند.
در این دوره هفت ساله، 892 نفر از بیماری قلب و 1134 نفر در اثر سرطان درگذشتند.
در طول مطالعه 11 ساله، نرخ مرگ در اثر کلیه عوامل، برای کسانی که روزانه 5 فنجان یا بیشتر چای سبز نوشیده بودند در مقایسه با کسانی که یک فنجان یا کمتر نوشیده بودند 16 درصد کمتر بود.
مطالعه 7 ساله برای کشف علل خاص مرگ و میر نیز نشان داد که خطر مرگ در اثر بیماری قلبی برای گروهی که 5 فنجان یا بیشتر چای سبز می نوشند، 26 درصد کمتر بود.
ولی هیچ رابطه قابل توجهی میان مصرف چای سبز و مرگ در اثر سرطان مشاهده نشد.
در سراسر این مطالعه فواید چای سبز ظاهرا برای زنان بیشتر بود.
زنانی که روزانه پنج فنجان یا بیشتر چای سبز می نوشیدند - در مقایسه با کسانی که یک فنجان یا کمتر مصرف می کردند - 31 درصد کمتر با خطر مرگ در اثر بیماری قلبی روبرو بودند.
اما این مطالعه رابطه ای میان مصرف چای سیاه یا اولانگ و کاهش خطر مرگ در اثر بیماری قلبی نیافت.
‘آمار پایین بیماری’
دکتر شینیچی کوریاما، که این مطالعه تحت سرپرستی او انجام شد، گفت: “مهمترین یافته این است که چای سبز ممکن است عمر افراد را از طریق کاهش خطر بیماری قلبی افزایش دهد.”
اما الن میسون، پرستار قلب در بنیاد قلب بریتانیا، گفت که رژیم غذایی ژاپنی ها در مجموع خیلی سالم است و این یافته ها ممکن است در مورد کسانی که به سبک غربی غذا می خورند صادق نباشد.
وی گفت: “آمار بیماری قلبی در ژاپن هم اکنون یکی از کمترین ها در جهان است و تصور می شود رژیم غذایی ژاپنی ها نقشی عمده در پایین نگاه داشتن آن بازی می کند.”
وی با اشاره به اینکه چربی اشباع شده در غذاهای رایج در بریتانیا بیشتر از ژاپن است، ابراز تردید کرد که نوشیدن همان مقدار چای سبز در بریتانیا تاثیری عمده بر نرخ ابتلا به بیماری قلبی داشته باشد.
قدمت استفاده از چای به بیش از 500000 سال قبل میرسد. شواهد گیاهشناسی نشان میدهند که هند، چین، برمه و تایلند خاستگاه چای میباشند. به نظر میرسد کلمه انگلیسی Tea از کلمه مالاکائی “teh” یا کلمه چینی “t’e” گرفته شده باشد. اصطلاح چینی “Ch’a” منشاء نامگذاری چای در سایر زبانها میباشد. هلندیها و پرتغالیها که اولین وارد کنندههای اصلی چای بودند احتمالاً این نامها را به کشورهای اروپایی و خاورمیانه معرفی نمودند. چای دارای بهترین کیفیت از جوانههای تازه شامل دو یا سه برگ اول بعلاوه شکوفههای در حال رشد بدست میآید چای با کیفیت پائین که در تهیه چای فوری و brick tea به کار میرود از برگهای پائین ساقه حاصل میشود.
*از چای سبز در طب سنتی هند به عنوان نشاطآور ضعیف، محرک،مدر و قابض و در طب سنتی چین بعنوان قابض، تقویت کننده قلب، محرک سیستم عصبی مرکزی و مدر استفاده شده است. سایر کاربردهای سنتی آن در درمان نفخ، تنظیم درجه حرارت بدن، تسریع هضم و بهبود روندهای تفکر بوده است.
**نتایج مطالعات بالینی
*بیماریهای قلبی- عروقی: بین محتوی فلاونوئید رژیم غذایی و کاهش خطر بیماری قلبی ارتباط مثبت قوی وجود دارد. موادی مانند چای، پیاز و سیب حاوی فلاونوئید هستند. همچنین مصرف کنندگان چای سیاه فشار خون سیستولی کمتری دارند.
*اختلال عملکرد مغزی : خاصیت ضد اکسیداسیون پلی فنولهای چای سبز ممکن است در اختلالات مغزی یک اثر محافظتی داشته باشد.
*اختلالات چربی: چای معمولاً موجب کاهش چربیهای خون میشود اما در همه مطالعات نتایج یکسانی حاصل نشده است.
*اختلالات کلیوی: پلی فنولهای موجود در چای سبز عملکرد کلیه را در بیماران مبتلا به نارسایی مزمن کلیه بهبود میبخشند.
*سرطان: در ژاپن خوردن حداقل 10 فنجان چای در روز با کاهش خطر سرطان معده همراه بوده است. همچنین مطالعات مختلفی در ارتباط با تأثیر مثبت چای در پیشگیری از سرطان لوزالمعده، روده بزرگ، ریه و رحم انجام شده است.
*پوسیدگی دندان: عصاره برگ چای سبز دارای اثرات ضد میکروبی است و از ایجاد پلاک و پوسیدگی دندان جلوگیری میکند.
* کاهش وزن: پلی فنولهای چای سبز فعالیت آمیلاز بزاق(آنزیم تجزیه کننده قندها) را مهار میکند. جالب است بدانید که چای بدون داشتن عوارض خطرناک داروهای کاهنده وزن میتواند موجب کاهش وزن، اندازه دور کمر و تری گلیسرید خون مبتلایان به چاقی شود.
موارد منع مصرف:
اعتقاد بر آنست که قبل و بعد از دریافت فرآوردههای آهن و در شیرخواران نباید از چای سبز یا ترکیبات پلی فنول آن استفاده نمود. شواهد موجود حاکی از آنست که مقادیر بیش از 250 میلی لیتر در روز با سوخت و ساز آهن تداخل نموده و موجب کم خونی میشود. شواهدی مبنی بر منع مصرف در حاملگی وجود ندارد با اینحال باید با پزشک مشورت نمود. مصرف چای سبز در دوران شیردهی توصیه نمیشود.
تداخلات دارویی:
افزایش اثر متی سیلین و بنزیل پنی سیلین، تشدید اثر آسپیرین و سایر داروهای
ضد انعقاد مانند وارفارین (ویتامین K موجود در چای سبز میتواند بر ضد اثرات وارفارین عمل نماید).
عوارض:
مصرف بیش از حد کافئین که در چای سبز و بعضی از عصاره های آن وجود دارد در بعضی از افراد باعث علائمی مانند عصبانیت، بیخوابی و بیقراری میشود.
توجهات ویژه:
چای دارای مقادیر کم سدیم و مقدار زیادی پتاسیم است و از آنجا که بیماران مبتلا به بیماری کلیوی مرحله پایانی بایستی مصرف پتاسیم خود را محدود نمایند، بایستی به این مسئله توجه نمایند. علاوه بر این انواع چای ممکن است موجب تحریک بروز آسم در افراد حساس شوند.
دانشمندان یکی دیگر از فایده های بالقوه سودمند چای را کشف کرده اند و می گویند که ممکن است در مقابل بیماری پارکینسون از انسان محافظت کند.آنها یک ماده شیمیایی ضداکسیداسیون (antioxidant) در چای سبز کشف کرده اند که از انسان در مقابل چندین نوع بیماری محافظت می کند.متخصصان مصرف چای سبز را به کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه، لوزالمعده، روده، مری و ریه در انسان مربوط می دانند.این گیاه حاوی ماده قدرتمند و ضداکسیداسیون “پلی فنول” است. ثابت شده است این ماده در مقابل بیماری قلبی از بدن محافظت می کند.
پژوهشهای پیشین درباره حیوانات نشان داده بود که عصاره چای سبز می تواند دارای خواص محافظتی در مقابل پارکینسون باشد، اما ساز و کار اصلی عامل محافظت روشن نشده بود.
با این حال، دانشمندان آمریکایی در نشست سالانه “آکادمی عصب شناسی آمریکا” گفتند که در درک عملکرد این ساز و کار که در آن “پلی فنول” با بیماری پارکینسون مقابله می کند، پیشرفت هایی حاصل کرده اند.
این بیماری با از بین رفتن سلول های مغزی تولید کننده “دوپامین” که حرکات بدن را کنترل می کند، همراه است.
محققان در “کالج پزشکی بیلور” در شهر هوستون دریافتند که مواد ضداکسیداسیون موجود در چای به مبارزه با رادیکال های آزاد کمک می کنند.
رادیکال های آزاد به سلول های مغزی آسیب می رساند و می تواند در مواردی به پارکینسون منجر شود.
با این حال این پژوهش تنها درباره موش انجام شده است و هرچند دارای نتایج مثبت بوده است، اما دانشمندان می گوید اکنون باید پلی فنول را روی انسان آزمایش کرد.
کارشناسان می گویند موفقیت آزمایش در موش ها می تواند به آن معنی باشد که آن دسته از بیماران مبتلا به پارکینسون که چای سبز می نوشند یا از کپسول پلی فنول استفاده می کنند، احتمالا کمتر از سایرین از پیشرفت بیماری رنج می برند.
یک سخنگوی انجمن بیماری پارکینسون در بریتانیا گفت که در صورت اثبات تاثیر چای سبز در جلوگیری از پارکینسون در انسان، “باید میزان مصرف مورد نیاز آن مشخص شود.”