چاقی چیست؟

چاقی بیماری مزمنی است که به علت نامتعادل بودن میزان دریافت انرژی از راه غذا و میزان مصرف یا سوخت انرژی در نتیجه فعالیت بدنی بوجود می آید درواقع چاقی یک اختلال پیچیده تنظیم اشتها و سوخت و ساز مواد غذایی در تبدیل به انرژی است که توسط عوامل زیست شناختی خاصی کنترل می گردد.چاقی با ذخیره بیش ازحد انرژی بصورت چربی در بدن ظاهر می شود بیش از نیمی از مردم آمریکا مبتلا به اضافه وزن هستند و تقریبا 25% از آنها درمعرض خطر بیماریهای گوناگون ناشی از چاقی می باشند. زمانیکه نسبت وزن به قد 20% یا بیش از میزان ماکزیمم باشد چاقی تلقی می گردد.

معیار تشخیص چاقی برچه مبنایی است؟

برای تشخیص چاقی از اندازه گیری بی ام آی (BMI : body mass index  ) استفاده می شود که بر مبنای آن وزن تقیسم بر قد به توان دو است ( m   2(قد)/ kg   وزن = BMI   ).
از جدول سمت چپ می توانید عدد فوق را با وارد کردن قد و وزن به سانتیمتر و اینچ بدست آورید

البته عوامل دیگری هم در تقسیم بندی چاقی از نظر شدت موثر است که از جمله می توان به توزیع چربی در قسمتهای مختلف بدن‘ دور کمر‘ دور مچ دست و میزان جثه افراد اشاره کرد معیار BMI    برای سنجش چاقی در بزرگسالان است و در کودکان بسته به سنین مختلف فرمولاسیون های متفاوت ارائه شده است .

براساس طبقه بندی سازمان بهداشت جهانی WHO   تقسیم بندی چاقی بر مبنای BMI   به قرار زیر است:

تشخیص                   BMI

کم وزن                    ‌5/18>

وزن طبیعی               9/24-5/18

اضافه وزن                 9/29-25

چاق                        30<

چاقی کلاس 1            9/34-30

چاقی کلاس 2            9/39-35

کلاس 3                   40<

به عنوان مثال :

اگر فردی دارای قد cm  160و وزن 90 کیلوگرم باشد 2.56/90= 15/35 است که در تقسیم بندی سازمان بهداشت جهانی این فرد چاق از کلاس 2 است که البته در این مورد بایستی عواملی چون جثه‘ مردیا زن بودن‘ شاغل یا بی کاربودن‘ ورزشکار یا غیر ورزشکار بودن و موارد بسیار دیگری را مد نظر گرفت.

با توجه به اینکه توزیع آناتومیک چربی بدن نقش بسیار مهمی در خطرات چاقی دارد و چاقی مرکزی (احشایی) در مقایسه با چاقی محیطی با خطر بیشتری برای سلامتی همراه است به همین دلیل شاخص دیگری تحت عنوان اندازه دور کمر شاخص بسیار مهمی برای مشخص کردن خطرات بالینی به خصوص برای پرفشاری خون و دیابت می باشد.

جنس                      محدوده خطر                       محدوده اقدام

 مرد                         102-94                            cm  102<

 زن                          cm  88-80                           cm  88<

علل چاقی چیست؟

همانطوریکه در ابتدای بحث اشاره شد عوامل بسیار زیادی در بروز چاقی موثر هستند ولی بطور عمده علت های شناخته شده به قرار زیر است.
 
الف) علل ژنتیکی: بین 70-25 درصد از تغییرات غیر طبیعی در وزن بدن ناشی از مسائل مربوط به ژن می باشد علت بالابودن طیف حداقل و حداکثر ذکر شده تفاوت منابع علمی و کتب مرجع چاقی است ولی در کل بایستی اذعان داشت که نقش عوامل ژنتیکی درچاقی ثابت شده است و با توجه به مطالعات خانوادگی که هم خوانی BMI    را در منسوبین درجه اول نشان داده است این موضوع به اثبات رسیده است که نقش اختلالات ژنتیکی چیزی غیر قابل انکار است.طبق تحقیقات انجام گرفته
 
مشخص شده است که عواملی چون سوخت و ساز پائین درحال استراحت ‘ اثر حرارت کم مواد غذایی و یا عدم سوخت و ساز کامل چربی به همراه تمایل زیاد بدن برای استفاده از کربوهیدراتها (مواد قندی) به عنوان سوخت می توانند زمینه ژنتیکی چاقی را نشان دهند.

ب) عوامل محیطی: اختراعات و ابداعات مختلف در جهت راحتی انسان به طور غیر مستقیم سبب افزایش چشمگیر چاقی در دنیا شده است.

اتوموبیل‘ آسانسور‘ پله برقی‘ ماشین های لباسشوئی و ظرفشویی‘ دستگاه های کنترل از راه دور‘ مایکروویو و هزاران مورد دیگر همگی انسان را از تحرک واداشته و از طرف دیگر غذاهای آماده‘ رستوران ها و تولید موادغذایی در بسته بندی های بزرگ مثل سس مایونز خانواده‘ چیپس خانواده و… عوامل مساعدی برای حرکت کمتر و مصرف بیشتر را فراهم آورده است بطوری که داده های فوق بیانگر این مطلب هستند که افزایش شیوع چاقی در دو یا سه دهه اخیر ممکن است ناشی از کاهش درمصرف انرژی باشد که با کاهش مساوی در دریافت انرژی نبوده است.

ج) بیماریها: بسیاری از بیماری ها با توجه به مکانیسم آنها باعث چاقی می شود کم کاری غده تیروئید سبب کاهش هورمونهای تیروئدی می شود که این هورمونها نقش بسیار مهمی در سوخت و ساز مواد غذایی در بدن دارند و کم شدن آنها باعث ذخیره سازی چربی و درنتیجه چاقی می شوند. بیماریهای دیگری چون اختلالات عصبی – عضلانی‘ بیماری های استخوان و مفاصل بصورت غیر مستقیم و از طریق کاهش فعالیت باعث چاقی می شوند. اختلال در هورمونهای جنسی چه در زنان و چه در مردان ممکن است تعادل متابولیکی بدن را بهم زده و یکی از عوارض خود را با چاقی نشان دهند.

د) داروها: بسیاری از داروها در افزایش وزن نقش دارند این اثرات ممکن است مستقیم باشد مثل داروهای ضدبارداری یا کورتون ها و یا در اثر پیامدهای ناشی از دارو باشدمثل داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب که با ایجاد خواب آلودگی و بی تحرکی سبب کاهش در مصرف انرژی می شوند.

ه) اختلالات عصبی و مشکلات روانی: که با توجه به غیر فعال کردن افراد سبب چاقی شده و مصرف داروهای مختلف این اثرات را دوچندان می نماید.

چاقی :

 چاقی با ذخیره بیش ازحد انرژی بصورت چربی در بدن ظاهر می شود بیش از نیمی از مردم آمریکا مبتلا به اضافه وزن هستند و تقریبا 25% از آنها درمعرض خطر بیماریهای گوناگون ناشی از چاقی می باشند.

زمانیکه نسبت وزن به قد 20% یا بیش از میزان ماکزیمم باشد چاقی تلقی می گردد. BMI   بیش از kg/m  2 30 مشخصه چاقی است BMI   شاخص توده بدن است و با وزن به کیلوگرم / ( قد به متر )2 محاسبه می شود درافرادیکه BMI   بین 9/29 – 25 باشد مبتلا به اضافه وزن هستند اما نه چاقی بنابراین باید به رژیم غذایی و کالری مصرفی آنها توجه بیشتری کرد.

برطبق آمار بدست آمده میزان چاقی رو به افزایش است و متاسفانه یک آمار ناخوشایند نشان می دهد که در صد کودکان و نوجوانان چاق در 20سال گذشته در آمریکا دوبرابر شده است .

میزان انرژی که اغلب مردم در طی روز نیاز دارند ، بطور متوسط ( معمول ) برای زنان حدود 2000 کالری و برای مردان 2500 کالری می باشد . این میزان برای یک ورزشکار حرفه ای 4000 کالری بیشتر است وبرای یک زن حامله و شیرده 500 – 300 کالری بیش از کالری مورد نیاز یک زن در حالت عادی است .

بدن هرگز نمی تواند پروتئین و کربوهیدرات را ذخیره کند بنا براین مازاد پروتئین وکربوهیدرات خورده شده را به چربی تبدیل و ذخیره می کند . یک پوند چربی

( حدود 450 گرم ) تقریبا 3500 کالری انرژی تولید می کند ، بنابراین در مصرف مواد غذایی باید تعادل برقرار باشد تا مازاد آنها به شکل چربی ظاهر نگردد.

کلسترول بالا و اختلالات کلیه و کیسه صفرا چاقی باعث افزایش خطر بیماری و مرگ می گردد . همچنین چاقی باعث افزایش خطر ابتلا به بعضی از انواع سرطان بخصوص سرطانهای کیسه صفرا – رحم و پستان می باشد.

درافراد چاق خطر ایجاد سنگ کیسه صفرا سه برابر افراد دیگر است . همچنین چاقی یک فاکتور خطر برای پیشرفت بیماری ورم وسائیدگی مفاصل ( استئوآرکریت ) و اختلالات تنفسی حین خواب می باشد.

عامل ژنتیک در ایجاد و پیشرفت چاقی نقش بسزایی دارد. احتمال چاقی در بچه های دارای والدین چاق نسبت به بچه های دارای والدین وزن نرمال 10 برابر بیشتر است .