دیسک کمر در ورزشکاران

  • آسیبهای ورزشی دیسک کمر در ورزشکاران نسبت به جمعیت عادی بیشتر است. هر الگویی از آسیب امکان دارد بدنبال ضربات به ستون مهره در ورزشکاران دیده شود. از سویی ورزشکاران بخاطر اعمال نیروهای مکرر فشاری به آنها نسبت به تغییرات تخریبی در دیسکها مستعد هستند. کمردرد بعد از سرماخوردگی دومین علت شایعی است که فرد را از حضور در محل کارش باز می دارد. کمر درد مهمترین عامل پزشکی است که افراد را در عرصه اجتماعی ناتوان می کند. سالیانه در آمریکا 176 میلیون نفر روز به خاطر کمر درد غیبت در محل کار وجود دارد و 5/2 میلیون آمریکائی بخاطر کمر درد ناتوان شده اند. از سویی کمر درد پنجمین علت مراجعه به پزشک در آمریکاست و سالانه حدود 15 میلیون ویزیت برای آن انجام می گیرد.

احتمال ابتلا به کمر درد در طول عمر ( حداقل یکبار ) حدود 70% است.

 در تحقیقات نشان داده شده است که در 40% موارد همراهی درد در ران و ساق با درد کمر وجود دارد و به درجات کمتری هم ضعف و بی حسی با درد کمر مشاهده می شود. فتق دیسک مهمترین علتی است که سبب کمر درد در ورزشکاران می گردد. دیسک بین مهره های کمری چهارم و پنجم شایعترین دیسکی است که دچار هرنی ( فتق ) می گردد و بعد از آن هم فتق دیسک بین مهره پنجم کمری و مهره اول ساکرال ( خاجی ) از همه شایعتر است. تخمین زده می شود در سال 1990 اقتصاد آمریکا معادل 23 میلیارد دلار بابت کمر درد زیان دیده است.

 فرکانس

 مشاهدات و تحقیقات بر روی میزان شیوع و بروز کمر درد اغلب در ورزشکارانی انجام شده است که بخاطر کمر درد شدید از میادین رقابت دور مانده اند, از سویی بسیاری از ورزشکاران که کمر درد خفیف دارند علی رغم ابتلا به کمر درد به ورزش ادامه می دهند و آنرا بیان نمی کنند و لذا در آمار لحاظ نمی شود. این امر سبب شده که آمار دقیقی در دسترس نباشد. میزان ابتلا به کمر درد و آسیب های ورزشی کمر در ژیمناستیک کاران به نحو محسوسی با سطح رقابتها ارتباط دارد بطوریکه احتمال بروز آن در میادین المپیکی حدود 63% می باشد. ورزشهای غیر تماسی مثل گلف و دوچرخه سواری با افزایش احتمال ابتلا به درد کمر ارتباط دارند که احتمالاً علت آن اعمال نیروهای تکرار شونده به کمر در یک وضعیت خاص بصورت طولانی مدت می باشد.

 آناتومی کاربردی

 کمر از5 مهره شکل می گیرد که در حد فاصل بین مهره ها دیسک های کمری قرار دارند. در حد فاصل بین دیسک

 و مهره کمری یک صفحه غضروفی به نام صفحه انتهایی مهره وجود دارد که از لحاظ آناتومیک آنرا جزئی از دیسک بحساب می آوریم. هر دیسک دو قسمت دارد یک قسمت مرکزی که به آن هسته می گوییم و یک قسمت محیطی که دور تا دور هسته را فرا می گیرد به نام حلقه فیبری در بالغین جوان هسته از یک ماده ژلاتینی و نرم که 90-70% آنرا آب تشکیل می دهد شکل می گیرد, با افزایش سن درصد آب هسته کاهش و میزان انعطاف پذیری و خاصیت ارتجاع پذیری آن ( که سبب ضربه گیر شدن دیسک می شود ) کاهش می یابد. هسته دیسک بر حسب نیروی وارد شده و جهت آن هم خاصیت جامدات را دارد و هم خاصیت مایعات و می تواند سبب پخش شدن متعادل نیروهای وارد به کمر و انتقال یکنواخت نیرو به اندام تحتانی شود. حلقه فیبری اطراف دیسک از 20-10 لایه هم مرکز شکل می گیرد که از جنس کلاژن بوده و هسته دیسک را از اطراف احاطه می کند و نیز اتصالاتی به مهره ها دارد.

 بیومکانیک ورزشی

 هر عاملی که سبب اعمال نیروی زیاد از حد یا غیر یکنواخت و متعادل روی کمر شود می تواند منجر به آسیب دیسک و بروز درد ناشی از آن گردد. اعمال فشار زیاد می تواند بدنبال اعمال حرکات تکراری و یکنواخت یا بدنبال فشار شدید ناگهانی غیر منتظره روی کمر ( مثل سقوط از ارتفاع یا افتادن بدنبال تکل رفتن در فوتبال ) یا ناشی از تحمل وزنی بیش از حد توان فرد ( وزنه برداری ) باشد. همواره آسیب های ورزشی کمر در افرادی که تناسب و آمادگی بدنی کمتری دارند بیشتر رخ می دهد. تمرین زیر نظر مربی, انجام صحیح تکنیکهای ورزشی و استفاده از محافظهای کمر ( کمربند ها ) می تواند در کاهش آسیب های کمر موثر باشند.

 شرح حال

 - شرح حال مبنی بر اینکه درد کمر با نشستن و خم شدن به جلو یا سرفه کردن تشدید می شود.

 - امکان دارد درد تیر کشنده در امتداد عصب سیاتیک در ران یا ساق حس شود.

 - درد با راه رفتن و ایستادن بهبود و با نشستن تشدید می گردد.

 معاینه

 معاینه فردی که با درد کمر مراجعه می کند متمرکز بر این است که درد ماهیت مکانیکی دارد ( با فعالیت بدتر و با استراحت بهتر ) یا منشأ نورولوژیک دارد ( عصبی ) یا ناشی از اختلالات دیسک است.

 تصویربرداری

 - MRI   بهترین روش برای بررسی آسیب و فتق دیسک است. هر چند ارتباط بین یافته های MRI   در مورد آسیب دیسک و میزان درد و یا حضور یا عدم کمر درد هنوز مسائلی است که حل نشده است.

 - MRI   تغییرات تخریبی دیسک مثل فیشرهای آنولار و کاهش سیگنال را که نمایانگر کاهش آب دیسک می باشد را بخوبی نشان می دهد اما این تغییرات برای آسیب دیدگی داخلی دیسک اختصاصی نیستند.

 - دیسکوگرافی روش استاندارد برای شناسایی آسیب دیسک و تنها روش برای تشخیص دقیق این مطلب است که درد منشأ دیسک دارد یا خیر. البته این روش تهاجمی است و تفسیر آن نیاز به فرد خبره و در نظر گرفتن شرایط بیمار و از سویی انجام صحیح آن دارد.

 درمان طبی

 فاز حاد:

 آسیب های حاد کمر را باید بصورت حمایتی درمان نمود. درمان حمایتی شامل فیزیوتراپی, استفاده از داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی و ضد دردهاست.

 تاکید بر روی فیزیوتراپی بخاطر اثر آن در کاهش اسپاسم عضلانی, بهبود حرکات ناحیه صدمه دیده و بهبود عملکرد فرد آسیب دیده است و از طریق برنامه تمرینی در خانه انجام می گیرد.

 زمانی که اسپاسم عضلات کمر بر طرف شد ورزشکار باید به تقویت پایداری ناحیه کمر اقدام کند.

 این امر با یک برنامه دقیق از حرکات کششی بر روی عضلات تنه و اندام تحتانی انجام می پذیرد.

 فاز بهبودی :

 در این فاز توانبخشی بر نقایص بیومکانیک عملکردی در آسیب های بافت نرم تمرکز دارد. تقویت قدرت عضلانی در این فاز با انجام حرکات ساده شروع و به انجام حرکات با الگوی ترکیبی بدل می گردد. در این فاز تقویت پایداری مهره های کمر با انجام انقباضات منظم در ناحیه تنه و سطح پشتی ران در یک وضعیت خنثی آغاز می شود. زمانی که در تمام طول دامنه حرکت مفاصل کمر دردی وجود نداشته باشد فرد می تواند با مرور تمرینهای خاص رشته ورزشی خود و انجام صحیح تکنیکها به ورزش باز گردد.

 بازگشت به رقابت

 بازگشت به تمرین یک امر وابسته به فرد است چرا که زمان خاصی برای بازگشت به تمرین برای یک آسیب خاص وجود ندارد. زمانی که برنامه بازتوانی کامل شد و فرد در تمام طول دامنه حرکتی درد نداشت می تواند به میادین رقابت باز گردد.

 جلوگیری از صدمه دیدگی

 با تمرین زیر نظر مربی, انجام درست تکنیکهای ورزشی, گرم کردن کافی قبل از انجام ورزش و استفاده از وسایل محافظتی مثل کمربند در وزنه برداری می توان از آسیبهای ورزشی کمر جلوگیری نمود